کرم چال
کِرمچاله در فیزیک یک پل میانبر فرضی در فضازمان است.
کرمچالهها ساختارهای فضازمانی پل مانندی هستند که دو گسترهٔ جدا از یک فضازمان یا دو فضازمان جدا از هم را به یکدیگر پیوند میدهند. کرمچالهها مسافت و زمان بایسته برای رسیدن از یک نقطه به نقطهٔ دیگر را کوتاه و آسان میکنند.
قمر
قمر یا ماه در ستارهشناسی به جسمی آسمانی گفته میشود که گرد جسم آسمانی بزرگتری (سیاره) بگردد. با اینکه کلمه قمر عربی و انگليسي و فرانسوا است است، بهتر است برای پرهیز از بدفهمی در فارسی از آن استفاده شود زیرا «ماه» اختصاصاً برای اطلاق به قمر زمین استفاده میشود؛ و در ضمن کلمه «ماه» معنای دیگری هم در بخشبندی سال دارد. دیگر سیارات منظومه شمسی هم قمرهایی دارند. این قمرها فقط مختص منظومه شمسی نبوده و احتمال میرود برای سیارههای فراخورشیدی نیز یافت شود. بیشترین تعداد قمرها در منظومه شمسی متعلق به سیارات گازی است. بهرام دو قمر به نامهای فوبوس و دیموس دارد. گانیمد از اقمار مشتری و بزرگترین قمر منظومه شمسی است.
مهمترین قمرهای منظومه شمسی عبارتند از: ماه (قمر زمین)، قمرهای گالیلهای (قمرهای مشتری)، تیتان (قمر زحل)، تریتون (قمر نپتون).
در این عکس بعضی از قمر های منظومه شمسی نشان داده شده اند.
در عکس Pluto ( پلوتون ، سیاره ی کوتوله ) ، Neptune ( نپتون ) ، Uranus( اورانوس) ، Saturn ( زحل ) ، Jupiter ( مشتری ) ، Mars ( مریخ ) و Earth ( زمین ) است. سیاره های عطارد و زهره قمر ندارند.
آیا یک قمر می تواند برای خود قمری داشته باشد ؟
چنین چیزی در منظومه شمسی وجود ندارد، اما امکان اینکه یک قمر به دور قمر دیگری گردش کند، وجود دارد. با این حال، نیروهای گرانشی نوسانی که از جانب سیاره و قمر مادر اعمال میشود، در درازمدت باعث ناپایداری مدار خواهد شد. در مقیاسهای به اندازه کافی بزرگ، قمر یک قمر میتواند میلیونها سال دوام آورد. برخی از خردهسیارکهای منظومه شمسی قمر دارند. نمونه معروف این خردهسیارکها آیدا و قمر آن داکتایل است. همچنین در طول پنجاه سال گذشته، ماه زمین نیز به دفعات صاحب اقمار کوتاه عمری شده است که اغلب آنها ترکیبات آهنی داشتند.
بزرگترین قمر منظومه شمسی چیست؟
گانیمد.
گانیمد یکی از قمرهای مشتری و بزرگترین قمر در سامانه خورشیدی است. دوره چرخش آن هفت روز است، از لحاظ نزدیکی هفتمین قمر مشتری و سومین قمر گالیلهای میباشد. گانمید بر روی مدار دو قمر دیگر مشتری یعنی آیو و اروپا تاثیر میگذارد. از لحاظ قطر بزرگتر از سیاره عطارد است و کمتر از نصف آن جرم دارد.
آذر گوی
آذرگوی شهابی است که از قدر ظاهری ۴− (حدود درخشندگی ناهید) درخشان تر است. آذرگویها چگالی کمی دارند و هنگام برخورد با جو زمین، سرعتی بین ۱۱ تا ۷۲ کیلومتر در ثانیه دارند.
یک آذر گوی به قدر ۴- تکه آهن و یا سنگی به وزن ۵۰ گرم است. برای آنکه آذرگویی با نورانیت شدید مثلاً از قدر ۱۲- دیده شود وزنش حتماً باید ۳ تا ۵ کیلو گرم باشد. چنین آذر گویی حتماً به زمین میافتد در واقغ شهابهایی نورانیتر از قدر ۸- بدون شک خود را به زمین میرسانند.
نورانیترین آذر گویی که تاکنون مشاهده و ثبت شدهاست شهابی از قدر تقریبی ۲۲- (به نورانیت خورشید) بودهاست که در شب ۱۳ آذر ۱۳۵۱ آسمان منطقه سوماوا در کشور چک را برای مدتی روشن کرد. متاسفانه هیچ تکهای از این آذر گوی یافت نشد. آذر گویهای نورانی گاهی چنان منفجر میشوند که چیزی از آنها باقی نمیماند و آنها را بولید مینامند.
کهکشان آندرومدا
کهکشان زنِ برزنجیر یا کهکشان آندرومِدا (به انگلیسی: Andromeda Galaxy) یک کهکشان مارپیچی واقع در صورت فلکیِ آندرومدا است که حدود ۲٫۵ میلیون سال نوری از کهکشان راه شیری فاصله دارد. بااینکه آندرومدا نزدیکترین کهکشان مارپیچی به کهکشان راه شیری است، ولی نزدیکترین کهکشان نیست. آندرومدا بزرگترین کهکشان از گروه کهکشانیِ محلی است که شامل راه شیری، آندرومدا، سهتکه و ۳۰ کهکشان کوچکتر است.
احتمال دارد که کهکشانهای راهشیری و آندرومدا حدود ۳ تا ۵ میلیارد سال آینده با یکدیگر برخورد کنند.
گفته میشود که «آندرومدا» احتمالاً بزرگترین کهکشان در گروه محلی خود است.
کهکشان راه شیری
کهکشانِ راهِ شیری، نوار شیریرنگی است که در شبهای تیره در نواحی بدون آلودگی نوری در آسمان دیده میشود. این نوار در حقیقت مکان هندسی ستارگان تشکیلدهنده قرص کهکشان ماست که از آسمان به طور دوبعدی دیده میشود.
این کهکشان کهکشانی است مارپیچی و متناهی که بخشی از گروه کهکشانهای همسایه است. این کهکشان یکی از میلیاردها کهکشان در جهانِ قابلِ مشاهده است.
کهکشان راه شیری، از روی زمین که در یکی از شاخههای بازوهای مارپیچی کهکشان قرار دارد همچون نواری مهآلود و سفید و روشن در بالای آسمان در سراسرِ فلک به نظر میرسد.
این نور از ستارهها و دیگر موادی که در درون سطح هموار کهکشان قرار دارند سرچشمه میگیرد. قطب شمال کهکشانی در بُعد (طول جغرافیایی) ۱۲ ساعت و ۴۹ دقیقه واقع شدهاست و میل آن +۲۷٫۴° و نزدیک به ستارهٔ بتا گیسوی برنیکه است. قطب جنوبی کهکشان نزدیک به ستارهٔ آلفا سنگتراش قرار گرفتهاست.
مرکز کهکشان در راستای صورت فلکی کمان قرار دارد، و در اینجاست که راه شیری، درخشانترین نور خود را دارد.
سطحِ هموارِ راه شیری به خاطر انحرافِ محورِ گردشِ زمین، در حدودِ ۶۰ درجه به سمتِ دایرةالبروج منحرف شدهاست. این سطح کهکشانی در سنجش با استوای آسمانی در شمالیترین حالت خود از صورت فلکی ذاتالکرسی میگذرد و در جنوبیترین حالت از صورت فلکی چلیپا گذر میکند. این امر نشاندهندهٔ انحرافِ بالای صفحهٔ استواییِ زمین و صفحه دایرةالبروج نسبت به صفحهٔ کهکشانی است.
از صورت فلکی قوسی کهکشان راه شیری به نظر میرسد به غرب به سمت صورتهای فلکی ای از کژدم، آرا، گونیا، مثلث جنوبی، دو پرگار، قنطورس، مگس جنوبی، چلیپا، شاه تخته، بادبان، کشتیدم، سگ بزرگ، تک شاخ، شکارچی و دو پیکر، برج ثور، ارابهران، برساووش، آندرومدا، ذات الکرسی، قیفاووس و چلپاسه، ماکیان، روباهک، پیکان، عقاب، مارافسای، سپر، و برج قوس حرکت میکند. این واقعیت که راه شیری آسمان شب را به دو نیم کرهٔ مساوی تقسیم میکند، نشان دهندهٔ این است که منظومهٔ حورشیدی نزدیک صفحهٔ کهکشانی قرار گرفتهاست؛ کهکشان راه شیری به دلیل فضای میان ستارهای که سطح کهکشان را پر کردهاست درخشندگی نسبتاً کمی دارد، که همین امر مانع میشود که ما مرکز روشن کهکشان را ببینیم، و به دلیل آلودگی نوری دیدن آن از هر نقطهٔ شهری یا برون شهری سخت است.
ابر غول ها
ابر غول آبی:
ابرغولهای آبی ابرغول هایی هستند که در ردههای طیفی O و B قرار دارند. این ستارگان پایان داغ رشته اصلی را تشکیل میدهند. این ابرغولها جرم خود را با سرعتهای زیادی یعنی میان ۱۰۰۰ کیلومتر بر ثانیه و ۲۰۰۰ کیلومتر بر ثانیه پرتاب میکنند.
ابر غول زرد :
یک ابرغول زرد ابرغولی است که رده F یا G داشته باشد.[این ستارگان معمولاً بین ۱۵ تا ۲۰ جرم خورشیدی جرم دارند. و این ستارگان مانند دیگر ابرغولها مراحل پایانی زندگی خود را میگذرانند و به هلیوم سوزی(یا مراحل بالاتر)رسیدهاند و سرد هستند.
ابر غول سرخ :
ابرغولهای سرخ یا آراسجیها ستارگان ابرغول ردههای طیفی K و M هستند. ابرغولهای سرخ بزرگترین ستارگان کیهان هستند.
ستاره غول :
ستارهٔ غول ستارهای است که به طرز قابل ملاحظهای شعاع و درخشندگی بیشتری از یک ستارهٔ رشتهٔ اصلی با همان دمای سطح دارد. یک ستارهٔ غول معمولاً دارای شعاعی میان ۱۰ و ۱۰۰ شعاع خورشیدی، و درخشندگیای میان ۱۰ و ۱۰۰۰ برابر درخشندگی خورشید است.
غول سرخ :
غول سرخ یک ستاره بزرگ و درخشان است که در مرحله دوم عمرش به سر میبرد همجوشی هستهای در لایه بیرونی مرکز این ستاره اتفاق میافتد.
هسته این ستارگان بسیار فشرده از جنس هلیوم است و دمای سطح آنها کمتر از ستارگانی که مرحله اول عمرشان را میگذرانند میباشد (حدود ۵۰۰۰ درجه سانتیگراد).
کوتوله سفید
کوتوله سفید گونهای از اجرام فضایی است.
در طی زندگی یک ستاره در دوران پیری برخی از ستارگان که از حد ۱٫۴جرم خورشید پر جرم تر باشند به ستاره نوترونی و یا سیاهچاله(۳برابر جرم خورشید و اگر از این حد کم جرم تر باشند تبدیل به کوتوله سفید میشوند
ماده تشکیل دهنده کوتولههای سفید به اندازهای به هم فشرده است که یک فنجان از ان صد ها تن وزن دارد کوتولههای سفید، که تعدادشان در کهکشان ما نسبتاً زیاد است، آخرین مرحله تکامل بسیاری از ستارهها هستند. ستارههایی که جرمشان تقریباً معادل جرم خورشید (۱٫۴ جرم خورشید) و یا کمتر از آن است به احتمال زیاد همگی به کوتوله سفید تبدیل میشوند. این اصطلاح برای توصیف مرحلهای از تکامل ستارهای به کار میرود که ستاره پس از تبدیل شدن به غول سرخ، در آن مرحله از انقباض باز میایستد. در مرحله کوتوله سفید، ماده ستارهای فشرده میشود و به جسمی کم نور، به اندازهای بسیار کوچک، به بزرگی زمین، تبدیل میشود. از آنجا که ستاره دیگر هیچ منبعی برای تولید انرژی ندارد، سرد میشود. پس یک کوتولهٔ سفید، ستارهای است که دیگر سوخت هستهای اش تمام شده و در نتیجه بسیار فشرده و کوچک میشود. چنین ستارگانی بسیار داغ هستند ولی آهسته آهسته دمای خود را از دست میدهند.
انرژی تاریک
در کیهانشناسی، انرژی تاریک نوع ناشناختهای از انرژی است که همهٔ فضا را در بر میگیرد و سرعت انبساط جهان را میافزاید. انرژی تاریک مقبولترین فرضیه برای توضیحدادن مشاهدات اخیر است که میگویند جهان با آهنگ رو به افزایشی (با شتاب) منبسط ( بزرگ شدن ) میشود. در مدل استاندارد کیهانشناسی بنابر همارزی جرم-انرژی، جهان شامل حدود ۲۶٫۸٪ ماده تاریک،۶۸٫۳٪ انرژی تاریک (در مجموع ۹۵٫۱٪) و ۴٫۹٪ مادهٔ معمولی است.باز هم بر اساس همارزی جرم-انرژی، چگالی انرژی تاریک بسیار کم است. در منظومه شمسی، تقریبا فقط ۶ تن انرژی تاریک درون شعاع مدار پلوتو یافت میشود. با این حال، انرژی تاریک بیشتر جرم-انرژی جهان را تشکیل میدهد، زیرا به طور یکنواخت در فضا پخش شده است.